“Dạt” ra vùng ven để… trốn đóng BHXH

Sau nhiều ngày điều tra, phóng viên phát hiện tình trạng hàng loạt doang nghiệp (DN) tại TP HCM dạt ra vùng ven để trốn đóng BHXH cho người lao động (NLĐ). Có những DN hoạt động theo mô hình công ty gia đình, sử dụng từ 10-30 lao động; song cũng có những DN sử dụng tới trên 300 lao động. Tại hầu hết những DN này, NLĐ không được tham gia BHXH, BHYT.

Làm ăn kiểu "chụp giựt"

Theo điều tra của chúng tôi, hiện các quận, huyện ở TP HCM như: quận 9, quận 12, Gò Vấp, Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi… là những địa điểm thích hợp nhất để các DN làm ăn kiểu "chụp giựt" mọc lên, nhằm tránh xa sự giám sát của các cơ quan chức năng. Sau hơn một tháng điều tra, chúng tôi đã ghi nhận được tại địa bàn phường Long Trường và phường Trường Thạnh (quận 9) có đến 3- 4 DN làm ăn kiểu này. Hình thức hoạt động của các DN này là nhận gia công giày da, may mặc, sau đó tuyển lao động vào làm việc và trả lương, nhưng không đảm bảo các chế độ liên quan cho NLĐ.

Tại cuối đường 12, khu phố Tam Đa (phường Trường Thạnh) có một xưởng đóng giày da đã hoạt động hơn 1 năm nay, sử dụng khoảng 20 lao động. Theo ghi nhận của chúng tôi, xưởng này hoạt động không theo giờ giấc, thậm chí có hôm làm tới 1-2 giờ sáng, nhưng chỉ cần nghe thông tin các cơ quan chức năng "rục rịch" chuẩn bị vào kiểm tra thì ngay lập tức cơ sở này "cửa đóng then cài"! Trao đổi với chúng tôi, một công nhân (CN) tên Hùng (quê ở Bình Định) cho biết, anh được tuyển vào đây làm việc sau khi bạn bè giới thiệu, lương từ 4-5 triệu đồng/tháng, ngoài ra không có chế độ gì. Tất cả các công đoạn của DN này đều làm thủ công, như cắt da, may, đóng đế giày nên rất ô nhiễm…

Tương tự, tại đường số 14, ngay sát dự án Đông Tăng Long (cũng trên địa bàn phường Trường Thạnh), cách nay gần một năm cũng mọc lên một xưởng may mặc (không tên), với hàng chục CN ngày đêm làm gia công các sản phẩm may mặc. Tuy nhiên, khi chúng tôi nhắc đến chính sách BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), hầu hết CN ở đây đều tỏ vẻ ngạc nhiên. Chị Nguyễn Thị Thành (quê Tiền Giang) cho biết: "Lương có khi còn bị chậm, nói chi đến BHXH, BHYT, BH thất nghiệp hả chú. Lương có 3-4 triệu đồng/tháng, nếu trừ BHXH, BHYT, BHTN thì lấy gì sinh sống?". Khi tôi hỏi nếu không tham gia BHXH, BHYT, BHTN thì khi ốm đau, tai nạn, về già lấy gì để trang trải cuộc sống, chị Thành trả lời: "Đến lúc đó tính sau, chú ạ!".

Ngạc nhiên hơn, tại Công ty TNHH Đại Thiên Hòa (chuyên gia công giày da, trụ sở ở số 3, đường 12, khu phố Tam Đa, phường Trường Thạnh) sử dụng gần 300 lao động nhưng đều không được tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Tương tự, hàng loạt DN kiểu gia đình chuyên làm nghề dệt ở phường Tân Thới Hiệp và làm ba lô túi xách ở phường Hiệp Thành (quận 12) đang sử dụng hàng chục lao động cũng không có BHXH, BHYT, BHTN.

Cơ quan chức năng không biết?

Cũng theo điều tra của chúng tôi, hàng loạt DN không chỉ trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp, mà còn tuyển dụng lao động với điều kiện hết sức "đơn giản" như: Không cần hồ sơ xin việc, thậm chí không cần biết tuổi tác… Đơn cử, tại Công ty TNHH Đại Thiên Hòa, mặc dù làm việc trong môi trường hết sức ô nhiễm, nhưng NLĐ chỉ cần đủ điều kiện về sức khỏe sẽ được chủ DN nhận ngay.

Tranh thủ trước giờ làm, trao đổi với chúng tôi, rất đông CN đang ăn sáng phía trước công ty này đều xác nhận không được tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Anh Nguyễn Văn N. mới 16 tuổi (quê Kiên Giang) cho biết: "Hôm mới được nhận vào làm, em chỉ cần trả lời phỏng vấn vài câu sơ sơ rồi vào làm ngay. Họ cũng chẳng hỏi em bao nhiêu tuổi, có kinh nghiệm gì hay không. Tất nhiên là em không được tham gia BHXH, BHYT, BHTN". Chị Nguyễn Thị N. (quê Sóc Trăng) cũng cho biết, dù làm việc hơn một năm nay, nhưng không thấy Công ty nói gì đến BHXH, BHYT, BHTN. Khi chúng tôi hỏi vì sao không đấu tranh đòi quyền lợi, chị N. lắc đầu bảo, hầu hết NLĐ ở đây đang cần việc làm nên không ai quan tâm đến các chế độ trên.

Khi chúng tôi hỏi vì sao DN này vi phạm pháp luật nghiêm trọng như vậy mà không có cơ quan chức năng nào xử lý? anh T.- một CN tại đây cho biết: "Thỉnh thoảng cũng có thấy cơ quan kiểm tra về lao động và pháp luật liên quan đến làm việc. Nhưng mỗi lần như vậy, CN lại được nghỉ tránh đi nơi khác, chỉ có vài NLĐ chủ chốt làm việc. Sau khi đoàn kiểm tra đi thì chúng tôi lại tiếp tục làm...".